فهرست مطالب
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………. ۱
فصل اول
تاریخچه …………………………………………………………………………………………………… ۶
تعریف تذهیب …………………………………………………………………………………………. ۱۳
ریشه یابی لغت تذهیب ……………………………………………………………………………… ۱۴
واژگان تذهیب: ……………………………………………………………………………………….. ۱۷
ابرک ……………………………………………………………………………………………………… ۱۷
اسلیمی (اسلامی) …………………………………………………………………………………….. ۱۷
بند اسلیمی………………………………………………………………………………………………. ۱۷
تاج ………………………………………………………………………………………………………… ۱۸
جدول……………………………………………………………………………………………………… ۱۸
ختایی …………………………………………………………………………………………………… ۱۸
داغ…………………………………………………………………………………………………………. ۱۸
دهن اژدر……………………………………………………………………………………………….. ۱۸
سنجاق نشان ………………………………………………………………………………………….. ۱۸
شرفه……………………………………………………………………………………………………… ۱۹
شمسه…………………………………………………………………………………………………….. ۱۹
شمسه کوچک …………………………………………………………………………………………. ۱۹
فرنگی ……………………………………………………………………………………………………. ۲۰
فصاصی ………………………………………………………………………………………………… ۲۰
کتیبه سرلوحه ………………………………………………………………………………………… ۲۰
کمند زرین ……………………………………………………………………………………………… ۲۱
کره ……………………………………………………………………………………………………….. ۲۱
لچک ترنج ………………………………………………………………………………………………. ۲۱
لچکی واگیره …………………………………………………………………………………………… ۲۱
ترنج ………………………………………………………………………………………………………. ۲۲
سرترنج …………………………………………………………………………………………………. ۲۲
سرلوحه………………………………………………………………………………………………….. ۲۳
کتیبه …………………………………………………………………………………………………….. ۲۳
ترصیع …………………………………………………………………………………………………… ۲۴
حاشیه …………………………………………………………………………………………………… ۲۴
قوس حلزونی …………………………………………………………………………………………. ۲۵
فصل دوم
مکتب های تذهیب ……………………………………………………………………………………. ۲۵
ابزار و مواد کار: ……………………………………………………………………………………. ۲۹
قلم مو…………………………………………………………………………………………………….. ۲۹
طلا و نقره ……………………………………………………………………………………………… ۳۰
مهره ……………………………………………………………………………………………………… ۳۱
کاغذ ……………………………………………………………………………………………………… ۳۲
صفات مهم کاغذ …………………………………………………………………………………….. ۳۲
رنگ ………………………………………………………………………………………………………. ۳۳
پرگار، ترلینگ، خط کش …………………………………………………………………………… ۳۴
شیوه کار تذهیب …………………………………………………………………………………….. ۳۵
اصول قابل اهمیت در کلیات نقش ……………………………………………………………… ۴۰
فصل سوم
ختایی و اسلیمی (دیرینگی و ریشه مشترک) ……………………………………………….. ۴۲
تعریف ختایی و گونه های آن …………………………………………………………………… ۴۳
اسلیمی …………………………………………………………………………………………………… ۴۶
تعریف اسلیمی و گونه های آن …………………………………………………………………. ۴۷
صورت اسلیمی ………………………………………………………………………………………. ۵۲
تزئین اسلیمی ………………………………………………………………………………………….. ۵۳
چنگ و گره …………………………………………………………………………………………….. ۵۴
نشان و انواع آن: …………………………………………………………………………………….. ۵۵
لچک نشان یا کتیبه نشان …………………………………………………………………………. ۵۵
بته جقه نشان …………………………………………………………………………………………. ۵۶
دل نشان ………………………………………………………………………………………………. ۵۶
ابرک نشان (اسلیمی ماری) ………………………………………………………………………. ۵۶
نشان و اصل قاعده (نقش در نقش) …………………………………………………………… ۵۷
تکوین نقوش (ترکیب اسلیمی و ختایی) ………………………………………………………. ۵۸
جایگاه نشان ها در شمسه ……………………………………………………………………….. ۵۸
گره سازی …………………………………………………………………………………………… ۵۹
شرفه ……………………………………………………………………………………………….. ۵۹
فصل چهارم
تحول هنر در تذهیب…………………………………………………………………………………. ۶۰
طراحان و مذهبان قدیم ……………………………………………………………………………. ۶۳
طراحان و مذهبان معاصر ……………………………………………………………………….. ۶۶
فصل پنجم
طرح نشان ……………………………………………………………………………………………… ۷۲
طرح ترنج ………………………………………………………………………………………………. ۷۳
طرح کتیبه ………………………………………………………………………………………………. ۷۴
طرح لچک ………………………………………………………………………………………………. ۷۵
طرح تاج و سرلوح …………………………………………………………………………………… ۷۶
طرح واگیره اسلیمی و ختایی …………………………………………………………………….. ۷۸
طرح حاشیه ……………………………………………………………………………………………. ۷۹
منابع و مآخذ…………………………………………………………………………………………… ۸۰
سپاس خداوندی را که منشا حسن و جمال و زیبایی است و موهبت درک و احساس آن را به بشر عطا فرمود و انسان را در فهم کشف حسن جمالش سزاوار نمود. آن خالق منان گوشه ای از زیبایی های عرش را برای مشاهده بندگان صالح خویش مهیا ساخت و جلوه هایی از ان ملکوت زیبا را به فرش کشید و منظری از رخ پر حسن و جمال خویش را برای آرامش دل انسان ها به دست هنرمندان سالکش متجلی نمود.
این جلوه های جمال که به جان حقیقت جوی آدمی نشاط و طربی ژرف می بخشد و عقل و حواس را به شادمانی جاودانه معطوف می سازد ، سبب کشش به سوی حقایق زیبا و عالم ملکوت می شود تا روح انسان از قید ظلمات دنیا رهایی یابد و به انوار عالم قدس آشنا گردد. هنرمندان مومن برای کشف بیشتر این زیبایی ها و ابداع آثار جاودان بشری رنج و مشقت این راه طولانی را بر خود هموار نموده و میراثی گران بها برای بشر به جای نهاده اند. از جمله این هنرها می توان تذهیب را بر شمرد که با نقوش مجرد در الواح روح نواز و دل انگیز قرآنی در معاشرت با خوش نویسی، صفحاتی را رقم زده اند مکه یادآور معانی باطنی و لطیف قرآن است. این هنر مقدس همچنین در معاشرت با نگارگری ، به دست استادان مجرب با اندیشه های حکیمانه ، ترکیبی از معنا و صورت زیبا را به دست داده است. در هنرهای صناعی نیز همچون نقش فرش و نقش کاشی و … نیز به کار گرفته شده که هر یک از این جلوه ها در مقام عملکردشان در زندگی انسان مجموعه ای از زندگی ای روحانی و زیبا را به نمایش می گذارند.
اساسا نقوش تذهیب به منظور تزیین قرآن پدید آمدند. مسلمین همچون همه امم دینی، عالی ترین و زیباترین هنر خود را برگرد مآثر الهی و ودیعه گران بهای اولیایشان به وجود آورده اند. معابد و نیایش گاه ها در تاریخ بشر نگارستان هایی هستند که می توان عالی ترین جلوه های تمدنی را در آن ها مشاهده نمود. در عالم اسلام نیز مساجد، نگارستان بزرگ هنر اسلامی و جلوه ای شاخص از تمدن بزرگ آن هستند. قرآن کریم نیز که کلام نازل محبوب بر دل حبیب است، با زیباترین خطوط و نقوش آراسته شد و با توصیه های مکرر پیامبر (ص) و اولیا علیهم السلام به زیباترین صوت خوانده شد تا جای که امروز هنرهای قرآنی در صدر همه هنرهای اسلامی قرار دارد.
گذشته از خوش نویسی که شرافت و مقام تجلی آیات را مستقیما پیدا نمود، هنر تذهیب توانست جلوه ای دیگر از حقایق باطنی قرآن را در حاشیه کلام الهی به نمایش درآورد و مجموعه ای مناسب آن کلام و تصویری از عالم قدس را در هر صفحه قرآن به نمایش درآورد. قرآن کلام الهی است و خداوند منزه است. هرگونه تشبیهی به آن مقام باری شرک محسوب می شود.
عضو شوید
عضویت سریع
آمار
وب سایت:
آمار مطالب
آمار بازدید
